ADD en Relatie

5 december 2019

Mijn moeder zei altijd al dat ik "in de verkeerde tijd" ben geboren. De jaren 80 waren niet zo mijn ding. Ik was wat "te verstandig" voor mijn leeftijd vond ze. Ik had rond mijn 16e mijn portemonnee ergens laten liggen en de verkoopster belde met mijn moeder en zei nog dat ze er zo van opkeek dat zo'n jong meisje zo'n "klassieke" portemonnee had. En hoewel ik een zeer verstandige moeder heb als het gaat om "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet" -volgens Google de Gulden leefregel van zo'n beetje alle "wijsgeren en profeten" in de wereldgeschiedenis, lag dat niet alleen aan mijn opvoeding. Ik zou het (als kind al) gemakkelijker hebben gehad in de jaren 50 en 60 denkt ze. De kleding (veel meer A-lijn!), geen hoofddeksel, hoed of pet die me niet staat, de auto's, de muziek, meer eenvoud, rationaliteit, wederopbouw, een "open mind" voor nieuwe dingen, minder regels ...daar voel ik me inderdaad toch wat beter bij thuis. Er was ook nog een vorm van "dating etiquette" en hoewel vreemdgaan van alle eeuwen is, was het uitgangspunt bij het aangaan van een relatie of huwelijk, toch meer voor het leven.

Als ik Google opnieuw moet geloven dan is dat nu helemaal niet meer zo. Ik luister naar internationaal bekende deskundigen als Esther Perel en hoor haar zeggen dat het aangaan van een verbintenis nu valt of staat bij het verwijderen van de Tinder-app. En na een scheiding kun je ervoor kiezen om een nieuw huwelijk aan te gaan met dezelfde persoon, of met een ander. Aan de andere kant ervaren we samenwonen nu als een "belediging", omdat je ermee aangeeft dat je nog niet zeker van de ander bent en de vrijheid wilt hebben om je biezen te pakken zodra je wat anders ziet lopen. Er is de laatste tijd ook duidelijk meer aandacht voor de emotionele wereld van de man. Dat laatste is wel een goede ontwikkeling denk ik, want ADD werd nog niet zo lang geleden (zie mijn recensies) ook nog teveel gezien als iets voor vrouwen. Terwijl bij ADHD sneller aan een man werd gedacht.

Ik heb met plezier gekeken naar de film "Bucket List" met Morgan Freeman en Jack Nicholson. Daar komt de kwestie ook nog even in naar voren, of de "soalmate" bestaat of niet. Ik durf niet te stellen dat dit niet zo is, want ik weet dat er vele geloven zijn waarin men anders denkt. Moslims geloven bijvoorbeeld dat de naam van je partner al staat opgeschreven voordat je bent geboren. Misschien geldt dat ook voor andere mensen die je in je leven tegenkomt op allerlei manieren. Van iedereen waar je een tijd mee bent omgegaan leer je iets en vooral over jezelf. Het maakt je wereld steeds een beetje groter. Dan merk je ook dat je niet alles uit een boekje of app kunt halen. Omdat we toch allemaal anders zijn. Ook mensen met ADD, hoewel de overeenkomsten vaak onwaarschijnlijk groot zijn. Maar ik ben het er vooral mee eens als ik Morgan Freeman hoor zeggen dat je een soalmate moet maken. Je moet op een geven moment ervoor kiezen niet verder te zoeken, aanvaarden dat iedereen met voordelen en nadelen komt, die accepteren en omarmen, er samen aan blijven werken "tot je soalmates bent" is de boodschap. Dat zal natuurlijk met de een gemakkelijker lukken dan met de ander.

Wanneer ik brieven ontvang van mensen met relatieproblemen -en ADD is in het spel, valt het me vaak op dat de ADD zelf bijna nooit het probleem is. Verwachtingen zijn onduidelijk, de communicatie is slecht, men verdiept zich te weinig in de ander, in een poging die persoon en de achterliggende gedachten beter te begrijpen. Ik zie weinig anticipatie. Dan denk ik even met spijt terug aan mijn reactie op een hulpvraag van een man, die in frustratie schreef, dat zijn vriendin haar skischoenen al weken liet slingeren. De relatie stond door dit soort dingen onder druk en hij vroeg zich af of het om ADD ging. Het floepte eruit bij me, ik denk wel in zachte bewoording: maar ...koop een opbergkast voor die meid! Toevoeging: die zijn ook redelijk vers van Ikea bij de kringloopwinkel te vinden. In mijn gedachte speelde mee, als dat je enige probleem is...

Wat ik er eigenlijk mee had moeten aangeven staat een stuk uitgebreider in mijn boeken beschreven. Dit soort dingen kan ik gewoon niet even kort uitleggen, al wil ik dat nog zo graag. De meeste mensen met ADD zijn inderdaad chaotisch en daar zijn heel wat hersenspinsels bij betrokken. Wanneer je die eenmaal begrijpt kijk je waarschijnlijk met veel meer empathie en begrip naar iemand met ADD. Acceptatie volgt dan automatisch. Maar kijk ook naar de dynamiek onderling en jezelf. Welke dingen zijn voor jou absoluut belangrijk? Want ook die verlangens zijn niet ondergeschikt aan die van een ander -met of zonder ADD. Wat je enorm helpt met ADD is iemand (ze heeft er zelf immers geen last van) die meehelpt in het aandragen van oplossingen. De kans is groot dat er ook gewoon nog geen logische opbergplek bestaat voor die skischoenen, het zijn volgens mij net zoals rollerblades onmogelijke dingen om in een standaard schoenenkastje te stoppen.

Zoek samen (met de nadruk op SAMEN) naar oplossingen voor dit soort dingen en vermijd de weg van ergernis en frustratie. Ik ben geen fan van Jordan Peterson, die is me af en toe iets "te" rationeel. Maar ik stop wel eens een moment met waar ik mee bezig ben, wanneer ik hem dingen hoor zeggen als: "partners moeten tenminste 90 minuten per week met elkaar praten" of, "het is normaal dat er perioden zijn waarin de seksuele aantrekkingskracht even weg is" en dat het belangrijk is dat je naar het grotere geheel kijkt over langere tijd genomen, dat enkele weken of maanden waarin het minder goed gaat, slechts stipjes zijn op dat geheel. Dat je een relatie als een contract moet zien. Dat je flink ruzie moet maken, dit bijleggen en met elkaar moet onderhandelen. Wat mij betreft bij voorkeur zonder ruzie, maar meningsverschillen zijn geen teken dat je beter een ander kunt gaan zoeken. Daar moet je het om te beginnen samen grondig over eens zijn.

Hardop uitspreken wat je denkt of voelt, met empathie en graag enigszins doordacht, mag niet gepaard gaan met angst dat je hem of haar kwijt raakt. Je moet door de modder heen, romantiek in stand houden en hier daadwerkelijk afspraken over maken, geen rol van opvoeder aannemen ten opzichte van je partner, want zoals Perel zegt: "mensen willen het van nature niet doen met familie". En vooral samen regelmatig "nieuwe" en natuurlijk leuke dingen doen. Je kunt dit soort dingen ook niet uitstellen tot je samen eens op vakantie bent. Zie hiervoor een ander artikel.

Daar zou ik aan willen toevoegen dat mensen met ADD het nodig hebben om over dingen na te denken, tijd om het probleem vanuit verschillende invalshoeken te bekijken, om verbanden te leggen en een eigen mening of inzicht te bepalen, om vervolgens tot een weloverwogen reactie te komen. Onderwerpen van gesprek zullen dus terugkerend zijn en het is fijn als de partner dit kan waarderen, begrijpen en daar regelmatig openingen voor geeft. Ervaar dit niet als "oude koeien uit de sloot halen". Vooral mensen die binnen het autistisch spectrum zitten kunnen hier wat moeite mee hebben. Omdat het dan niet in je opkomt dat hetgeen je nu bespreekt, zich op een andere manier en in een andere situatie ook heeft voorgedaan. Ze zijn geneigd om alleen in te zoomen op het probleem dat zich op dit moment voordoet. Bovendien maken mensen een groei door tot hun dood. Meningen of de wijze waarop je dingen ervaart kunnen veranderen.

Het is allemaal niet nieuw en ik schrijf over dit soort dingen dan ook weinig in mijn boeken, omdat ik daar vooral inzoom op de kenmerken, oorzaken, leefwereld en gedachtenwereld van iemand met ADD. Maar het is soms fijn om hier allemaal weer eens aan herinnerd te worden. Persoonlijk heb ik veel respect voor mensen die zeggen "van mij hoeft het niet", of "ik wil geen relatie". Juist die mensen zijn zich er heel erg goed bewust van wat een relatie precies inhoudt. Ik was er lang één van :-) Maar toen was ik ineens 39 en nog steeds alleen. En dan kom je ook nog op een leeftijd waarop de meeste mensen al problematische scheidingen achter de rug hebben, een gezin, kinderen enz. Hoe het afloopt weet ik niet, maar ik ben veel gaan houden van iemand met ADHD/Asperger en ook nog een ander geloof. De afgelopen paar jaar waren voor mij een absolute twilight zone. (zie de link "Over Levente" in het menu). Ik dacht dat ik autisme begreep; in theorie, maar in de praktijk kwam ik voor grote verrassingen te staan. Aan de andere kant had/heb ik weer het gevoel van "leven", nieuwe onderwerpen om over na te denken, nieuwe ervaringen, bijna filosofische gesprekken en discussies met buren van verschillende culturen, gesprekken met familie, hyperfocus sessies op van alles, nieuwe inspiratie en een hoop fijne knuffeltjes. Zeker niet allemaal rozengeur en manenschijn. De liefde is een emotionele rollorcoaster.

Meer dan ooit heb ik geleerd dat je in wat voor soort relatie dan ook, of het nu om je ouders, vrienden, familie, of een partner gaat, zelf samen je eigen benadering en aanpak moet bepalen. "Whatever works". Daarbinnen moet je zeer zeker ook iets van jezelf hebben en de ruimte creëren, geven en nemen om daaraan toe te kunnen geven. Het duurt lang om daar een evenwicht in te vinden. Ik weet nog dat ik een jaar of twee terug al tegen Rob Pereira van Impuls-Woortblind zei, dat ik even geen nieuwe verplichtingen aan wou gaan, dat ik eens wat tijd aan de liefde wou gaan besteden. Zo gezegd, zo gedaan. Daarna heb ik me heel erg teruggetrokken en deze website flink verwaarloosd. Dat wil zeggen: online, want op de achtergrond ging veel nog onverminderd door. Ik voelde me schuldig, maar toch ook niet. Bedankt voor de continuerende steun lieve lezers!

De laatste paar maanden ben ik me weer met full focus op deze website gaan richten en heb ik mijn uiterste best gedaan om van Levente.nl weer wat moois te maken en geschikt voor wat ik noem: swip/swap/swipe op mobieltjes. Nieuwe software om alles mee te maken moeten doorgronden enz. Dat was best moeilijk van tijd tot tijd. Het blijft lastig om steeds maar te moeten stoppen en nog wat te slapen en vooral om er dan weer terug "in te komen" op een later moment. Het liefst ga ik dan door tot ik er bij neerval, omdat ik zeker weet dat ik anders van alles vergeet wat ik nog in mijn hoofd heb zitten. De briefjes en aantekeningen op allerlei plekken, inclusief mijn mobiel, overzie ik niet. "vanavond en morgen ga ik in mijn ballonnetje zitten" zei ik dan tegen mensen. Die dan heel goed wisten dat ik voor 2 uur in de middag niet meer bereikbaar ben, want dan slaap ik net.

Ik ben regelmatig pas tegen 10 uur in de ochtend gaan slapen om deze site af te krijgen. Iets helemaal afmaken blijft moeilijk voor me en toch wil ik het zelf doen. De kerstboom blijft deze kerst in de doos. Maar het is me ook opgevallen dat veel mensen zeiden: "goh dat heb je al heeeeel lang niet meer gedaan heh". Ik kreeg van de mensen die van mij houden, net als bij het schrijven van mijn boeken, alle steun en ruimte om dit te doen. Inclusief een regelmatige gezonde maaltijd van mijn moeder in mooie magnetronbakjes en de chinees moet goed hebben gedraaid. Zelfs de Duitse buurvrouw was niet boos dat ik de herfstbladeren op straat liet liggen (ik woon naast een brede strook gemeentetuin met veel bomen). Ze kreeg een bladblazer van haar dochter cadeau en kwam die regelmatig even (aangesloten en wel) langs brengen als ze met haar stukje straat klaar was :-)

En toch ben ik ook blij dat het erop zit straks. Als u dit nu leest dan is de nieuwe site naar ik hoop inderdaad op 01 januari 2020 de lucht ingegaan en dan hoop ik maar dat ik alles goed heb gedaan en dat alles gelijk werkt zoals ik het voor ogen heb/had. Daarna begint waarschijnlijk een periode van wat ik noem "damage controle". Opruimen, schoonmaken en dan beginnen andere veranwtoordelijkheden weer aan te dringen. Er moeten nog 1 of 2 nepkiezen in mijn kaak worden geschroefd, administratie regelen en weer in een normaal slaapritme zien te komen.

U begrijpt nu hoop ik, dat ik met zeer grote bewondering kijk naar moeders met ADD en een veeleisende echtgenoot. Ik zou het niet kunnen... het is voor mij nu ook te laat, de omstandigheden waren er nooit naar en de kinderwens was nooit zo sterk aanwezig, zoals ik bij sommige andere meisjes zie. Ik zal dus nog jaren kunnen schrijven. Maar ik kijk met trots naar een vriendin in Amerika, die vorig jaar is getrouwd met een lieve, verzorgende man. Ze schreef met een dubbel gevoel dat hij haar had aangeraden om te beginnen met het nemen van haar vitaminen, omdat ze zwanger wou worden. In uitgebreid overleg en goed voorbereid, tot de datum aan toe, is de geplande zwangerschap tot uitvoering gebracht. Er is zelfs met het sterrenbeeld rekening gehouden. Het kindje kan nu ieder moment komen. Ze heeft ADD en is tijdens de hele zwangerschap nog aan het werk gebleven ook, in een baan waar toch best hoge eisen worden gesteld. SAMEN is dus heel erg veel mogelijk, ook met ADD.

Meer informatie

ADHD en relatie
     Opa (ADHD) en oma Windt † halen herinneringen op (West-Friesland) en laten zien hoe het vroeger ging, stiekem achter een muurtje. Foto omstreeks 1984.